"Fruit in de rust"

Deze tekst is oorspronkelijk verschenen als artikel op hét informatieplatform voor ouders van kinderen die de hockeysport beoefenen: Hockeyouders.nl

Ik heb mij recentelijk laten vertellen dat het in de hockeywereld gebruikelijk is om tijdens de rust van een wedstrijd te eten. Waar de voetbalwereld tijdens de pauze een bekertje warme thee met een suikerklontje drinkt, doen hockeyers zich kennelijk gezamenlijk te goed aan vaste voeding zoals fruit.

Er staat bewust “gezamenlijk” aangezien de sociale functie van het samen eten als belangrijke reden, zo niet de belangrijkste reden, van dit sportieve tussendoortje wordt aangedragen.

Ik kom zelf uit het kamp van de thee drinkende voetballers en heb vlak voor of tijdens het sporten absoluut geen behoefte aan fruit of welk soort vast voedsel dan ook. Bij mij doemt de vraag op:  Is het verstandig, nuttig  en gezond om vlak voor of tijdens de wedstrijd te eten ?

Sociale functie

Allereerst is de aangehaalde sociale functie van eten onomstreden. Net als samen hockeyen heeft gezamenlijk eten een sociaal bindende werking.  Zo kan het teambuildingsproces van een hockeyploeg door deze eetgewoonte een positieve impuls krijgen. Daarmee kan het team met groter plezier de hockeysport beoefenen en zodoende tevens de basis leggen voor sportieve successen. Vanuit dit oogpunt bekeken  kan het gezamenlijk eten in de rust van een hockeywedstrijd zeker een positief effect hebben.

Energievoorziening

Bekeken vanuit de primaire functie van eten in directe relatie met lichamelijke inspanning, de  energievoorziening, kan betwijfeld worden of het eten van met name vast voedsel vlak voor of tijdens het sporten wel zo verstandig dan wel nuttig is.

Ten eerste heeft een goed gevoed persoon gemiddeld voldoende brandstof in opslag voor anderhalf uur sportieve lichamelijke activiteit. Voor het menselijk lichaam zijn koolhydraten ( suikers, zetmeel, glucose) het snelst om te zetten in energie (vetten en eiwitten kunnen eveneens als brandstof dienen , maar pas in een later stadium).  Iemand met een regelmatig, gevarieerd en  gezond voedingspatroon (3 hoofdmaaltijden en 3 tussendoortjes) krijgt gemiddeld genoeg koolhydraten binnen en heeft aldus voldoende energie in opslag voor een hockeywedstrijd.

Deze opslag van energie vindt onder andere plaats in de spieren in de vorm van glycogeen. Een voorraad menselijk zetmeel aangelegd uit glucose in het bloed wat opgenomen en omgezet is uit koolhydraten via de spijsvertering. Deze voorraad wordt bij inspanning direct aangesproken nadat het reeds in het bloed aanwezige glucose is opgebruikt.

In beginsel is “bijtanken” van energie na 35 minuten hockey niet nodig en zeker in de vorm van het eten van vast voedsel niet functioneel. De energie uit dit voedsel komt waarschijnlijk niet voor het laatste fluitsignaal vrij. De vertering van dit voedsel heeft tijd nodig en kost (als het verteringsproces al plaatsvindt tijdens lichamelijke inspanning) bovendien energie.

Snelle koolhydraten

Indien er toch behoefte is aan aanvulling dan zijn geraffineerde enkelvoudige koolhydraten (zoals kristalsuiker) de snelste bron van energie: de zogenaamde snelle koolhydraten, of ook wel koolhydraten met een hoge glycemische index (GI) genoemd. Dit type koolhydraten wordt het snelste verteerd en het snelste opgenomen in het bloed.  Ook fruit en met name fruitsap bevat veel suikers.

Snelle koolhydraten, zoals de suikers in fruit en met name fruitsap, kunnen tot gevolg hebben dat de bloedsuikerspiegel zeer snel stijgt. Het lichaam is er op ingesteld dat deze stijging direct gecorrigeerd wordt wat zelfs tijdelijk een lage bloedsuikerspiegel  tot gevolg kan hebben (hypoglykemie of “rebound hypoglycaemia”).   Een dergelijke lage bloedsuikerspiegel kan sportprestaties negatief beïnvloeden doordat er tijdelijk weinig energie aan de spieren (en ook de hersenen) wordt geleverd.

Onderzoeksresultaten naar dit verschijnsel en het effect ervan op sportprestaties zijn echter verschillend. Zo worden verminderde prestaties niet altijd waargenomen na inname van snelle koolhydraten.  Dit heeft waarschijnlijk mede te maken met de intensiteit van de inspanning. Hoe hoger de intensiteit, hoe kleiner de kans dat “rebound hypoglycaemia” optreedt.

Samenvattend

Eten vlak voor een hockeywedstrijd of in de rust levert geen extra energie tijdens het sporten. De kans is groot dat de spijsvertering van deze voeding meer  energie kost dan dat het tijdens de wedstrijd kan opleveren.

Gebruik de laatste maaltijd voor een wedstrijd liefst 2 uur van tevoren.

De sociale functie van gezamenlijk eten valt niet te ontkennen en zal zeker een positieve uitwerking op de sfeer in de ploeg kunnen hebben. Niet ieders spijsvertering is echter ingesteld op de combinatie eten en sporten. Laat elke sporter dan ook vrij in zijn of haar keuze.